Mijn visie op zingeving - wat is het?
Zingeving in perspectief
Zingeving kan klinken als een wat ongrijpbaar woord. Er zijn veel verschillende wetenschappelijke theorieën en modellen over zin- en betekenisgeving, maar uiteindelijk vind ik vooral de ervaring van zin belangrijk. Zingeving gaat over de manier waarop je je ervaringen en jouw leven betekenis geeft. Het gaat ook over zin hebben in iets, je 'zin-tuigen' gebruiken, een gevoel van verbondenheid met jezelf en je omgeving, seksuele zin, over zinvol bezig zijn, normen en waarden, je wereldbeeld, culturele opvattingen, verlangens, drijfveren. Twintigers en dertigers zijn met andere kaders opgegroeid dan andere leeftijdsgroepen en ervaren zingeving daarbij op een eigen manier. Vaak hebben ze gemeenschappelijke zingevingsvragen.
Waar naar de kerk gaan vroeger de norm was, zijn er tegenwoordig steeds minder publieke plekken voor het delen van levensinspiratie. Vaak hebben we onze zingeving helemaal niet zo bewust in beeld en doen we gewoon ‘wat hoort’. Dat hoeft niet erg te zijn, je kan een fijn leven leiden zonder bewust met zingeving bezig te zijn. Toch ligt achter elke actie onbewuste een betekeniskader ten grondslag; kaders die je in je jeugd hebt geleerd, in media en maatschappij meekrijgt, en later door vallen en opstaan zelf hebt gevonden.
De ervaring van (een gebrek aan) zingeving
Zingeving wordt vaak pas een issue wanneer er 'scheurtjes' komen in de manier waarop je altijd betekenis gaf aan jezelf, anderen en de wereld. Dat kan door gebeurtenissen in je leven of in het leven van anderen, vragen die ontstaan bij ouder worden. Keuzes, morele dilemma’s, vage gevoelens waar je je vinger niet op leggen. Misschien ben je ziek geweest, heb je het gevoel niet voluit te leven, ben je bang voor iets, zit je in een sleur, in een belangrijke overgangsfase, of werk je te hard om een bepaald beeld van jezelf hoog te houden. Dit soort ervaringen gaan diep van binnen over: hoe sta ik in het leven? Hoe ga ik om met de dingen die me overkomen? Wat is waarachtig? Wat vind ik belangrijk en hoe leef ik daarnaar?
Een van de zingevingskaders waar bij mij bijvoorbeeld scheurtjes in kwam, was: als ik maar hard genoeg mijn best doe komt alles goed (meritocratisch/maakbaar wereldbeeld). Ik was me niet bewust van deze betekeniskaders, totdat… je krijgt een ongeluk (in een klein hoekje), iemand overlijdt plotseling, je wordt afgewezen, je wordt ziek...
Geestelijke verzorging - begeleiding bij existentiële vragen
Begeleiding bij zingeving heet ook wel geestelijke verzorging, existentiële therapie of spiritual care. Traditioneel werken geestelijk verzorgers in instellingen zoals gevangenissen, ziekenhuizen, de ouderenzorg of de psychiatrie. "Plekken waar het leven een beetje schuurt", zeg ik vaak. Er is (gelukkig) ook een beweging gaande van geestelijke verzorging buiten instellingen. Wat ik vaak gek heb gevonden was dat, op een paar studentenpastoraten na, er weinig aanbod is voor de jonge moderne mens buiten een instelling. Ook voor mensen die het leven ogenschijnlijk "voor elkaar" hebben, kan het leven schuren en komen levensvragen of onbestemde gevoelens van onrust voor. De geestelijk verzorger kijkt niet zo zeer alleen naar iemands psychologische verhaal, maar veel verder: de existentiële laag van het bestaan. Het werken met die laag vind ik onwijs rijk, krachtig en waardevol. Dit werk wil ik graag toegankelijk maken voor twintigers en dertigers.
Ik geloof dat iedereen inspiratiebronnen en levensvisies heeft. Hier deel ik bijvoorbeeld wat inspiratie. Toch kun je merken dat hoe veel je ook leest of luister over (andermans) zingeving en allerlei boeiende theorieën hierover, je eigen kompas nog steeds onduidelijk kan blijven. Je eigen inspiratie is verstopt, of bepaalde patronen belemmeren je om ernaar te leven. Gesprekken en oefeningen kunnen je helpen hier weer meer in contact mee te komen. Ik nodig je in mijn praktijk uit dit te onderzoeken en vorm te geven in je leven. Hoe kan je je leven vormgeven op een manier dat het er voor jou echt toe doet? Hoe onderscheid je een overlevingsreactie en een vrije keuze? Dat kan gaan over je loopbaan, je levenspad, je relaties.
In een onderzoek naar zingeving vind ik het belangrijk om gevoel, intuïtie en verstand te verbinden en contact te maken met je lichaam. Soms is er creativiteit nodig. Het heeft ook een psychologische component: in vormgeven van je leven naar jouw waarden kun je dingen tegenkomen. Bijvoorbeeld belemmerende overtuigingen in jezelf of oude dynamieken in je relaties met anderen. In mijn werk kijk ik goed naar wat passend is in de manier waarop we naar je vraagstuk kijken. We sporen op waar het stroomt, waar het schuurt, en waar nieuwe perspectieven de ruimte mogen krijgen.